7. วนปตฺถปริยายสุตฺตวณฺณนา

[190] เอวํ เม สุตนฺติ วนปตฺถปริยายํฯ ตตฺถ วนปตฺถปริยายนฺติ วนปตฺถการณํ, วนปตฺถเทสนํ วาฯ

[191] วนปตฺถํ อุปนิสฺสาย วิหรตีติ มนุสฺสูปจาราติกฺกนฺตํ วนสณฺฑเสนาสนํ นิสฺสาย สมณธมฺมํ กโรนฺโต วิหรติฯ อนุปฏฺฐิตาติอาทีสุ ปุพฺเพ อนุปฏฺฐิตา สติ ตํ อุปนิสฺสาย วิหรโตปิ น อุปฏฺฐาติ, ปุพฺเพ อสมาหิตํ จิตฺตํ น สมาธิยติ, ปุพฺเพ อปริกฺขีณา อาสวา น ปริกฺขยํ คจฺฉนฺติ, ปุพฺเพ อนนุปฺปตฺตํ อนุตฺตรํ โยคกฺเขมสงฺขาตํ อรหตฺตญฺจ น ปาปุณาตีติ อตฺโถฯ ชีวิตปริกฺขาราติ ชีวิตสมฺภาราฯ สมุทาเนตพฺพาติ สมาหริตพฺพาฯ กสิเรน สมุทาคจฺฉนฺตีติ ทุกฺเขน อุปฺปชฺชนฺติฯ รตฺติภาคํ วา ทิวสภาคํ วาติ รตฺติโกฏฺฐาเส วา ทิวสโกฏฺฐาเส วาฯ เอตฺถ จ รตฺติภาเค ปฏิสญฺจิกฺขมาเนน ญตฺวา รตฺติํเยว ปกฺกมิตพฺพํ, รตฺติํ จณฺฑวาฬาทีนํ ปริพนฺเธ สติ อรุณุคฺคมนํ อาคเมตพฺพํฯ ทิวสภาเค ญตฺวา ทิวาว ปกฺกมิตพฺพํ, ทิวา ปริพนฺเธ สติ สูริยตฺถงฺคมนํ อาคเมตพฺพํฯ

[192] สงฺขาปีติ เอวํ สมณธมฺมสฺส อนิปฺผชฺชนภาวํ ชานิตฺวาฯ อนนฺตรวาเร ปน สงฺขาปีติ เอวํ สมณธมฺมสฺส นิปฺผชฺชนภาวํ ชานิตฺวาฯ

[194] ยาวชีวนฺติ ยาว ชีวิตํ ปวตฺตติ, ตาว วตฺถพฺพเมวฯ

[195] โส ปุคฺคโลติ ปทสฺส นานุพนฺธิตพฺโพติ อิมินา สมฺพนฺโธฯ อนาปุจฺฉาติ อิธ ปน ตํ ปุคฺคลํ อนาปุจฺฉา ปกฺกมิตพฺพนฺติ อตฺโถฯ

[197] สงฺขาปีติ เอวํ สมณธมฺมสฺส อนิปฺผชฺชนภาวํ ญตฺวา โส ปุคฺคโล นานุพนฺธิตพฺโพ, ตํ อาปุจฺฉา ปกฺกมิตพฺพํฯ

[198] อปิ ปนุชฺชมาเนนาปีติ อปิ นิกฺกฑฺฒียมาเนนาปิฯ เอวรูโป หิ ปุคฺคโล สเจปิ ทารุกลาปสตํ วา อุทกฆฏสตํ วา วาลิกมฺพณสตํ วา ทณฺฑํ อาหราเปติ, มา อิธ วสีติ นิกฺกฑฺฒาเปติ วา, ตํ ตํ ขมาเปตฺวา ยาวชีวํ วตฺถพฺพเมวาติฯ

ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย

วนปตฺถปริยายสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ